Michiel C de Jong in Nieuwrechts, 12 september 2025
De pepernoten liggen weer in de winkel en anti-Zwarte Piet activisten weer laten van zich horen. “Mensenrechtenactivist Jerry Afriyie ziet zijn missie als volbracht”, lezen we in de krant. Hij juicht te vroeg. Zwarte Piet zal niet alleen terugkeren, maar ook een krachtig wapen blijken tegen de antiwesterse postkoloniale ideologie die onze cultuur momenteel belaagt.

Zwarte Piet, je ziet hem niet…
In de meeste openbare vieringen van Sinterklaas is Zwarte Piet inmiddels veranderd van kleur. Het idee is dat als kinderen maar lang genoeg géén Zwarte Piet zien en een hele generatie kinderen zonder Zwarte Piet opgroeit, deze figuur vanzelf wordt vergeten.

Maar zo werkt het niet. Zwarte Piet is een diepgeworteld onderdeel van de Nederlandse cultuur, met talloze verbindingen naar zowel de Europese geschiedenis als andere culturele tradities. Deze historische en culturele banden zijn onuitwisbaar. 

De geschiedenis leert ons dat censuur van de Sinterklaastraditie geen permanent effect sorteert. Zo is de Sint zelf gedurende bijna 300 jaar verboden geweest in de openbare ruimte. Vanaf de 16e t/m de 19e eeuw was Nederland een protestants land. In die tijd mochten katholieken geen processies houden en niet in bisschoppelijk tenue over straat lopen. Dat gold dus ook voor Sint Nicolaas. Het gevolg was dat Sinterklaas op zijn eigen feest niet te zien was. 

Er werd een andere invulling aan gegeven door hem te verbeelden als bijvoorbeeld een schrikfiguur. Vele generaties groeiden op zonder de bisschop te zien en toch wist men na eeuwen nog dat Sinterklaas een verbastering is van Sint Nicolaas, de katholieke heilige. De ban werd opgeheven met de grondwet van Thorbecke in 1848. Kort daarna verscheen de bisschop in het boekje van Schenkman uit 1850. Dat is slechts twee jaar later, vrijwel direct na zo’n 300 jaar afwezigheid.

Het wereldbeeld achter de canceling van Zwarte Piet

Sinds enkele decennia heeft het postkoloniale wereldbeeld een dominante positie binnen onze instituties (wetenschap, media, culturele instellingen) opgebouwd. Het gaat om een ideologie die alles interpreteert vanuit de Europese koloniale periode, waarbij het westen als dader wordt gezien en anderen als slachtoffer.

Postkolonialisten zien Zwarte Piet als het kwaad zelf. Zij associëren hem met trans-Atlantische slavernij en zien hem als hét bewijs voor wijdverbreid racisme en discriminatie in Nederland. Daarom moet Zwarte Piet verdwijnen. 

Daarnaast streeft het postkolonialisme vervanging van Nederlandse cultuur na. De afbraak van de sinterklaastraditie loopt parallel met de invoering van immigratiecultuur met evenementen als Keti Koti, Rotterdams Carnaval en islamitische rituelen zoals de Ramadan.  

Hoewel het postkolonialisme de afgelopen decennia successen heeft geboekt, zal het binnen afzienbare tijd aan invloed inboeten. Het is iets anders dan bijvoorbeeld protestantisme, dat met de daaropvolgende Verlichting een ingrijpende opleving van de westerse samenleving teweeg bracht. Het postkolonialisme is een anti-westerse ideologie die voornamelijk steunt op vooringenomen narratieven, immigratie, subsidies en eisen tot herstelbetalingen. Dat brengt ons niets en dat begint zo langzamerhand duidelijk te worden.

Herleving Nederlandse identiteit    

Als gevolg van de huidige verzwakking van de Nederlandse cultuur, komen vragen op over wat onze identiteit precies inhoudt en wat wel en niet tot Nederlandse cultuur behoort. Bij de beantwoording vormt de sinterklaastraditie een spilfunctie. Zij is de belangrijkste en populairste traditie van Nederland en is diep geworteld in de nationale geschiedenis en het collectieve bewustzijn.

Onderzoek op basis van bronnen toont aan dat Zwarte Piet gevormd is door verschillende elementen uit de Europese cultuur die zijn terug te voeren tot de middeleeuwen en daarvoor.  De Trans-Atlantische slavernij is daar geen onderdeel van. Integendeel. Het blijkt dat de sinterklaastraditie herinnert aan islamitische slavenjagers die Europese slaven vingen. Zwarte Piet laat zien dat het postkoloniale perspectief ongeschikt is om de Nederlandse geschiedenis en cultuur naar behoren te interpreteren.    

De naderende neergang van het postkolonialisme vraagt om hernieuwde aandacht voor islamitische slavernij, al was het maar om enige balans terug te brengen in de geschiedschrijving. Deze vorm van slavernij heeft aanzienlijke impact gehad op de Europese en Nederlandse bevolking, wat verklaart waarom ze verweven is geraakt met tradities zoals Sinterklaas. Bij deze hernieuwde focus zal Zwarte Piet, de culturele herinnering hieraan, opnieuw centraal staan.

Zwarte Piet kan alleen maar winnen

Het postkolonialisme heeft met de strijd tegen Zwarte Piet op het verkeerde paard gewed. Er is vol ingezet op het cancelen van Zwarte Piet omdat hij te maken zou hebben met trans-Atlantische slavernij, terwijl daar nog nooit een bron voor is gevonden. Het is een alternatieve waarheid, een verzonnen postkoloniaal narratief. 

Ontwikkelingen als hernieuwde aandacht voor de Nederlandse identiteit en de behoefte aan evenwichtiger geschiedschrijving, maken Zwarte Piet opnieuw relevant. Maar nu zijn de rollen omgekeerd. Waar Zwarte Piet de afgelopen decennia ongenadig is bestreden, zal hij het symbool worden in de strijd voor de ontmaskering van de postkoloniale ideologie. Van fel bestreden “racistisch” figuur wordt hij aanklager.